ΝΤΟΥΣΑΝ ΣΠΑΣΟΓΙΕΒΙΤΣ*
Από την ιστορική συμμαχία μέχρι τη σύγχρονη στρατηγική εταιρική συνεργασία.
Η Ελλάδα και η Σερβία, φυσικοί σύμμαχοι τους τελευταίους δύο αιώνες στον κοινό αγώνα για εθνική ανεξαρτησία και ευρωπαϊκά Βαλκάνια, συνήψαν συμμαχίες καθοδηγούμενες από το σύνθημα «Τα Βαλκάνια στους βαλκανικούς λαούς». Κατάφεραν, έτσι, να διατηρήσουν τις στενές τους φιλικές σχέσεις, ακόμα και σε καιρούς στους οποίους, λόγω των διεθνών συνθηκών, βρέθηκαν να συμμετέχουν σε ευρύτερες συμμαχίες τις οποίες καθοδηγούσαν αντιμαχόμενες μεγάλες δυνάμεις.
Η Σερβία και η Ελλάδα έχουν μακρά παράδοση στενών φιλικών σχέσεων, που στο παρελθόν πολλές φορές απέδειξαν τους κοινούς στόχους και την πνευματική τους εγγύτητα. Την ιστορικής σημασίας σερβο-ελληνική συνεργασία πρώτος είχε κατανοήσει ο Γιόβαν Ρίστιτς, ένας από τους κορυφαίους Σέρβους εθνάρχες του 19ου αιώνα, και τη συνόψισε ως εξής: «Διότι στην πολιτική, όπως και στη χημεία, υπάρχουν σώματα που μπορούν να συνενωθούν, άλλα πάλι όχι, υπάρχουν εκείνα που έλκονται και εκείνα που απωθούνται και καταστρέφονται και τα οποία θα συνεχίσουν για πάντα να απωθούνται και να καταστρέφονται».
Σύντομα μετά τη «Συνεννόηση με τους Ελληνες», το υπόμνημα που συνέταξε ο τότε πρωθυπουργός Ιλια Γκαράσανιν για τον πρίγκιπα Μιχαήλ Ομπρένοβιτς το 1860, υπεγράφη η πρώτη Συνθήκη Συμμαχίας το 1867, θέτοντας τα θεμέλια για την πρώτη Βαλκανική Συμμαχία και την απελευθέρωση των βαλκανικών λαών από την Οθωμανική κυριαρχία.
Στη διάρκεια των επόμενων εκατό ετών, έχοντας επίγνωση του κοινού πεπρωμένου και της αναγκαιότητας για αμοιβαία συνεργασία, τα δύο κράτη υπέγραψαν πέντε ακόμη συμμαχίες και συμφωνίες. Η ιστορική συμμαχία κορυφώθηκε την εποχή του Ελευθέριου Βενιζέλου και του Νικόλα Πάσιτς, και αργότερα τα Βασίλεια της Ελλάδας και της Γιουγκοσλαβίας ήταν οι μόνες βαλκανικές χώρες που πολέμησαν στο πλευρό των συμμάχων κατά τον Β΄ Π.Π.
Οι διμερείς σχέσεις Σερβίας - Ελλάδας, οι οποίες βρέθηκαν σε μια περίοδο αδράνειας από την έναρξη της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, έλαβαν νέα δυναμική στα τέλη του 2016 και στις αρχές του 2017 με τις επισκέψεις του Κυριάκου Μητσοτάκη και του Αλέξη Τσίπρα στο Βελιγράδι και την επανέναρξη του πολιτικού διαλόγου σε ανώτατο επίπεδο. Αποκορύφωμα όλων των προσπαθειών για την ανανέωση και ενδυνάμωση των διμερών σχέσεων αποτέλεσε η ίδρυση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας (ΑΣΣ) μεταξύ Σερβίας και Ελλάδας.
Τη βαθιά ριζωμένη συνεργασία και αλληλεγγύη των δύο λαών και των δύο χωρών, που διαπερνά την κοινή γνώμη και επεκτείνεται στη δημόσια, εκκλησιαστική και πολιτιστική ζωή, επιβεβαιώνει και το γεγονός ότι τα τελευταία τρία χρόνια έχουν ήδη ανοίξει επίτιμα προξενεία της Σερβίας στον Βόλο και της Ελλάδας στη Γιαγκοντίνα, ενώ αναμένεται να ανοίξει και στο Ηράκλειο Κρήτης. Επιπλέον, σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης, στο πνεύμα της ανάπτυξης ευρύτερων και βαθύτερων κοινωνικών δεσμών, υπήρξε μεγάλος αριθμός αδελφοποιήσεων πόλεων και δήμων σε όλη την Ελλάδα, από τα Ανώγεια της Κρήτης έως τις Σέρρες της Κεντρικής Μακεδονίας.
Κοινό συμφέρον της Σερβίας και της Ελλάδας αποτελεί η διαφύλαξη της σταθερότητας, της ασφάλειας και της ευημερίας της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Η νέα εποχή στις σερβο-ελληνικές σχέσεις, που κάνει την εμφάνισή της στα τέλη του 2016 και στις αρχές του 2017, είχε ως αποτέλεσμα η Ελλάδα να ψηφίσει κατά της ένταξης του «Κοσόβου» στην Ιντερπόλ τον Νοέμβριο του 2018, μια θετική στροφή σε σχέση με την αποχή που είχε δηλώσει τον Νοέμβριο του 2015. Η Αθήνα καταδίκασε επίσημα την επιβολή δασμών στα προϊόντα της κεντρικής Σερβίας και της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης από τους προσωρινούς θεσμούς αυτοδιοίκησης της Πρίστινα στη Δεύτερη Σύνοδο του ΑΣΣ στα τέλη Δεκεμβρίου 2018. Είναι σημαντικό ότι υπάρχει συναίνεση του ελληνικού πολιτικού κόσμου για το θέμα Κοσόβου και Μετοχίων, και η τότε αξιωματική αντιπολίτευση υπό την ηγεσία του προέδρου της Νέας Δημοκρατίας ήδη τον Νοέμβριο του 2018 καταδίκασε ρητά τα παράνομα μέτρα της Πρίστινα μέσω δελτίου Τύπου του τότε επικεφαλής του Τομέα Εξωτερικών.
Παράλληλα, η Σερβία με μεγάλη ανησυχία παρακολουθεί την εξέλιξη των γεγονότων στην Ανατολική Μεσόγειο και καταδικάζει κάθε ενέργεια αντίθετη στο Διεθνές Δίκαιο και τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας. Το Βελιγράδι υποστηρίζει την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Κύπρου, συμπεριλαμβανομένων των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κύπρου για έρευνα και εκμετάλλευση των φυσικών πόρων στη δική της ΑΟΖ. Κάθε οικονομική δραστηριότητα σε αυτή τη ζώνη μπορεί να διεξάγεται μόνο με τη σύμφωνη γνώμη των κυπριακών Αρχών και με σεβασμό προς το Διεθνές Δίκαιο και τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας.
Η Ελλάδα είναι κράτος-μέλος της Ε.Ε. που υποστηρίζει με συνέπεια την πολιτική διεύρυνσης. Υποστηρίζει πλήρως την ευρωπαϊκή πορεία της Σερβίας, της οποίας οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις ξεκίνησαν την 21η Ιανουαρίου 2014 επί ελληνικής προεδρίας και ποτέ δεν έχει θέσει εμπόδια σε αυτή την πορεία της, ενώ, συγχρόνως, υποστηρίζει το άνοιγμα των κεφαλαίων διαπραγμάτευσης που είναι ήδη έτοιμα.
Η Σερβία και η Ελλάδα υποστηρίζουν την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση όλων των βαλκανικών χωρών, σύμφωνα με τις αρχές της Ε.Ε., μεταξύ των οποίων είναι και ο σεβασμός των δικαιωμάτων των μειονοτήτων. Οι δύο χώρες εκφράζουν τη σύμφωνη γνώμη σχετικά με τη διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς και την επιστροφή της στους νόμιμους ιδιοκτήτες αυτής. Αναφορικά με το μείζον ζήτημα του μεταναστευτικού - προσφυγικού, η Σερβία στέκεται αμέριστος συμπαραστάτης της Ελλάδας στην πορεία διαχείρισής του, αποδεικνύοντας έμπρακτα το αίσθημα της ευρωπαϊκής της αλληλεγγύης.
Η Ελλάδα ταυτόχρονα προωθεί τις ήδη ανειλημμένες πρωτοβουλίες συνεργασίας μεταξύ των βαλκανικών κρατών που είναι ήδη μέλη της Ε.Ε. και της Σερβίας (τετραμερής συνεργασία Σερβίας, Ελλάδας, Βουλγαρίας και Ρουμανίας και τριμερής συνεργασία Σερβίας, Ελλάδας και Κύπρου) σε τομείς όπως άμυνα και ασφάλεια, κατασκευή υποδομών, οδικών και σιδηροδρομικών δικτύων, κοινά ενεργειακά προγράμματα, διευκόλυνση εμπορίου και συνδιοργάνωση μεγάλων αθλητικών γεγονότων. Σήμερα, στα τέλη της δεύτερης δεκαετίας του 21ου αιώνα, σε μια εποχή παγκόσμιας αναδιαμόρφωσης, σε καιρούς που όλο και περισσότερο θυμίζουν τον 19ο και όχι τον 20ό αιώνα, δημιουργούνται ad hoc συμμαχίες βασισμένες στα τρέχοντα συμφέροντα και όχι στις διαχρονικές αξίες.
Αντιθέτως, η Σερβία και η Ελλάδα, με την υπογραφή της κοινής διακήρυξης για την καθιέρωση στρατηγικής εταιρικής σχέσης από τους ηγέτες των δύο χωρών, στο πλαίσιο της Τρίτης ΑΣΣ στις 11 Δεκεμβρίου 2019 στην Αθήνα, επισφραγίζουν τη φυσική τους συμμαχία υπηρετώντας τα κοινά συμφέροντα και τις αξίες που ανέκαθεν τους ένωναν.
* Ο κ. Ντούσαν Σπάσογιεβιτς είναι ο πρέσβης της Σερβίας στην Ελλάδα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου