Θυμίζει κάτι από Βερολίνο της εποχής του Ψυχρού Πολέμου
Ένας λόφος από χώματα και μπάζα στη βόρεια άκρη της γέφυρας του ποταμού Ίμπαρ χωρίζει τις ζωές ανθρώπων που επί δεκαετίες ζούσαν ο ένας δίπλα στον άλλο.
Το ιδιότυπο αυτό τείχος, μαζί με προκαταλήψεις, καχυποψία, πάθη αιώνων και μία ατμόσφαιρα που θυμίζει κάτι από Βερολίνο της εποχής του Ψυχρού Πολέμου συνθέτουν το σκηνικό στη διαιρεμένη εθνοτικά Μιτρόβιτσα του Κοσόβου.
Σχεδόν δεκατρία χρόνια μετά το τέλος του πολέμου στο Κόσοβο, η άλλοτε οικονομικά ευημερούσα πόλη στο βορρά εξακολουθεί να μοιάζει με σκιά του παλιού καλού εαυτού της.
Όπως οι ανθρώπινες σκιές που με βήμα κοφτό και ταχύ διασχίζουν την «κομμένη» στα δύο γέφυρα του Ίμπαρ- από τον αλβανικό στο σερβικό τομέα και αντίστροφα -αποφεύγοντας ακόμη και να διασταυρώσουν τα βλέμματά τους.
Όπως αναφέρει το ΑΜΠΕ, το χωμάτινο τείχος που τοποθέτησαν το 2011 οι Σέρβοι, ύστερα από μία μακρά περίοδο εντάσεων στην περιοχή, δίνοντας υπόσταση στο άλλοτε αόρατο σύνορο που τους χώριζε από τους Αλβανούς στη νότια πλευρά, είναι η τελευταία πινελιά στο σκηνικό διχασμού της Μιτρόβιτσα.
Διασχίζοντας τη γέφυρα, εντοπίζουμε το τεθωρακισμένο όχημα με τους Ιταλούς καραμπινιέρι, που μιλούν δυνατά και χειρονομούν σαν να θέλουν να «σπάσουν» την εκκωφαντική σιωπή μεταξύ Αλβανών και Σέρβων, και το τζιπ με τους άνδρες της αστυνομίας του Κοσόβου να παρακολουθούν σιωπηλά την κίνηση. Η παρουσία τους δεν αφήνει καμία αμφιβολία ότι οι σχέσεις των δύο κοινοτήτων ακροβατούν σε τεντωμένο σχοινί.
Στη Μιτρόβιτσα, η κάθε πλευρά έχει τα δικά της σύμβολα, τις δικές της σημαίες και ονομασίες δρόμων, τους δικούς της ήρωες. Ακόμη και οι τοίχοι έχουν τη δική τους ιστορία να διηγηθούν ανάλογα με το αν είναι χέρι Σέρβου ή Αλβανού αυτό που κρατά το σπρέι για να γράψει το μήνυμα.
Από τη μία τα συνθήματα του Vetevendosje, του πολιτικού κινήματος των Αλβανών που διατρανώνει το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση και από την άλλη τα πολυκαιρισμένα αυτοκόλλητα με τη μορφή του Βόισλαβ Σέσελι και άλλων Σέρβων υπερεθνικιστών ηγετών.
Ο επιβλητικός, μαύρος, ατσάλινος αετός (έμβλημα της αλβανικής σημαίας) που έχει στηθεί στο νότιο τομέα, λίγα μόλις μέτρα από τη γέφυρα, μοιάζει να κοιτά προς την απέναντι πλευρά, εκεί που το βλέμμα αυτού που καταφέρνει να "ρίξει" το τείχος από τα μπάζα διακρίνει μία «θάλασσα» από σερβικές σημαίες.
Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν τα μπουλούκια των νεαρών Σέρβων που ανεβοκατεβαίνουν την κεντρική οδό συζητώντας, σε ζωηρό τόνο, αλλά και μία ομάδα ηλικιωμένων, που αψηφώντας το τσουχτερό κρύο κάθεται στη μικρή πλατειούλα απέναντι από τη γέφυρα και κουνώντας επιδεικτικά το δάχτυλο πάνω από το φύλλο μιας εφημερίδας με τη μορφή του Νίκολιτς συζητά- μάλλον -για ένα θέμα που απασχολεί ιδιαίτερα τους Σέρβους αυτή την εποχή: την εθνική πλατφόρμα για το Κόσοβο.
Η επικοινωνία μαζί τους στην αγγλική μοιάζει «βουνό» γι' αυτό και απευθυνόμαστε σε μία νεαρή περαστική, τη Σνέζανα, η οποία δεν κρύβει την ικανοποίησή της για την κίνηση του Βελιγραδίου να υιοθετήσει την πλατφόρμα, που- μεταξύ άλλων -προβλέπει αυτονομία για το βόρειο Κόσοβο. «Επιτέλους, με το κείμενο αυτό θα προστατευτούν τα συμφέροντά μας» εκτιμά η νεαρή Σέρβα, η οποία, σε αντίθεση με πολλούς συνομήλικούς της, δεν σκοπεύει «για κανένα λόγο», όπως χαρακτηριστικά λέει, να φύγει. «Εδώ είναι οι φίλοι μου, η οικογένειά μου. Δεν πάω πουθενά και ας με έχει περιορίσει η πολιτική κατάσταση να κινούμαι σε...δυο δρόμους» τονίζει.
Στην άλλη πλευρά του ποταμού, οι Αλβανοί δεν φαίνεται να συμμερίζονται την ικανοποίηση των Σέρβων για την κίνηση αυτή του Βελιγραδίου. «Είναι για εσωτερική κατανάλωση το κείμενο αυτό» μας λέει νεαρός σερβιτόρος σε κεμπαμπτσίδικο της περιοχής.
«Το Βελιγράδι επιμένει σε ανεδαφικές λύσεις που μας δυσκολεύουν τη ζωή. Απ' ό,τι έχω διαβάσει στον Τύπο, δεν λέει τίποτα καινούργιο η πλατφόρμα τους. Τόσα χρόνια η ίδια η ιστορία» σημειώνει.
Οι εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις των δύο νέων αντικατοπτρίζουν σ' έναν βαθμό και τις διαφορές αντιλήψεων σε Βελιγράδι και Πρίστινα.
«Το σημαντικό με την πλατφόρμα είναι η ρητή διαβεβαίωση ότι η Σερβία δεν πρόκειται να αναγνωρίσει ποτέ τη μονομερώς ανακηρυχθείσα ανεξαρτησία του Κοσόβου» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Όλιβερ Ιβάνοβιτς, γενικός γραμματέας στο αρμόδιο για το Κόσοβο υπουργείο της σερβικής κυβέρνησης.
Σύμφωνα, ωστόσο, με τον ίδιο, πέραν των δικλείδων ασφαλείας που περιέχει η πλατφόρμα θα έπρεπε να θέτει σαφέστερα το ζήτημα των Σέρβων που διαβιούν στο νότιο Κόσοβο.
Από την άλλη πλευρά, ο αναλυτής στο Foreign Policy Club του Κοσόβου, αναγνωρισμένο «think-tank» με έδρα την Πρίστινα, Άρντιαν Αριφάι, θεωρεί, όπως λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, πως «η πλατφόρμα του Βελιγραδίου, δυστυχώς, επιβεβαιώνει ότι δεν υπήρξε καμία αλλαγή στην πολιτική του Βελιγραδίου και ότι η Σερβία εξακολουθεί να ενδιαφέρεται περισσότερα για τα εδάφη παρά για τους ανθρώπους».
Όπως τονίζει, «η αυτονομία για το βόρειο τμήμα του Κοσόβου είναι η χειρότερη δυνατή λύση για τους Σέρβους του Κοσόβου, η πλειοψηφία των οποίων μένει νότια του ποταμού Ίμπαρ και θα τεθεί έτσι εκτός αυτής της αυτόνομης περιοχής».
«Πληγή» που αιμορραγεί η ανεργία στους νέους
Μία βόλτα κατά μήκος του κεντρικού δρόμου που οδηγεί στη γέφυρα και μια- δυο κουβέντες με τους περαστικούς είναι αρκετά για να καταλάβει κανείς ότι πέραν του πολιτικού και εθνοτικού διχασμού, η φτώχεια και η ανεργία είναι οι μεγαλύτεροι «εχθροί» της Μιτρόβιτσα.
Ο συνδυασμός αυτών των προβλημάτων με την απουσία κάθε προοπτικής άμεσης οικονομικής ανάκαμψης της περιοχής καθιστούν από δύσκολη έως ανυπόφορη την καθημερινότητα πολλών πολιτών.
Το τείχος από χώματα και μπάζα στη βόρεια πλευρά της γέφυρας δεν χωρίζει μόνο τους ανθρώπους αλλά και τις οικονομίες των δύο κοινοτήτων της Μιτρόβιτσα, μιας πόλης οικονομικά ακμάζουσας στην κραταιή πρώην Γιουγκοσλαβία, όταν τα ορυχεία της Τρέπτσα δούλευαν νυχθημερόν εξασφαλίζοντας οικονομική ευμάρεια στους κατοίκους της περιοχής.
Οι απόφοιτοι των πανεπιστημίων της περιοχής, αντιμέτωποι με την ανεργία αλλά και την αβεβαιότητα για το μέλλον, εγκαταλείπουν την πόλη. Οι Αλβανοί αναζητούν μία καλύτερη τύχη στην πρωτεύουσα, Πρίστινα, ενώ οι Σέρβοι επιλέγουν ως λύση διαφυγής το Βελιγράδι και τα άλλα μεγάλα αστικά κέντρα της Σερβίας.
«Χωρίς δουλειά και με την ένταση που κατά καιρούς επικρατεί, η κατάσταση γίνεται ανυπόφορη. Τι να καθίσω να κάνω εδώ;» αναρωτιέται ο νεαρός Φατμίρ από την κοινότητα της νότιας όχθης.
«Δουλειά εδώ; Μάλλον θα αστειεύεστε. Έχω δίπλωμα ηλεκτρολόγου μηχανικού αλλά αναγκάζομαι να δουλεύω όπου βρω προκειμένου να εξασφαλίσω τα προς το ζην» σπεύδει να συμπληρώσει ο φίλος του.
Για πολλούς κατοίκους της Μιτρόβιτσα, το «κλειδί» για την οικονομική ανάπτυξη της περιοχής είναι η εδραίωση της ασφάλειας.
«Όσο η κατάσταση ασφαλείας παραμένει εύθραυστη, δεν υπάρχει προοπτική επενδύσεων εδώ» μας λέει νεαρός Σέρβος, που καθισμένος σε κεντρική καφετερία στο βόρειο τμήμα της πόλης προσπαθεί να δραπετεύσει από τα στενά σύνορα που τού έχει επιβάλλει η πολιτική κατάσταση, επικοινωνώντας με τους φίλους του στο εξωτερικό μέσω skype.
Τα λόγια του νεαρού Σέρβου επιβεβαιώνουν και οι κατά καιρούς τοποθετήσεις ειδικών που εκτιμούν πως «η έννομη τάξη και η οικονομική ανάπτυξη πάνε χέρι- χέρι», αλλά και μία εκτίμηση, πριν από χρόνια, του αμερικανικού Ινστιτούτου για την Ειρήνη ότι «καμία λύση για το Κόσοβο δεν μπορεί να είναι βιώσιμη χωρίς λύση στη Μιτρόβιτσα...».
Το ιδιότυπο αυτό τείχος, μαζί με προκαταλήψεις, καχυποψία, πάθη αιώνων και μία ατμόσφαιρα που θυμίζει κάτι από Βερολίνο της εποχής του Ψυχρού Πολέμου συνθέτουν το σκηνικό στη διαιρεμένη εθνοτικά Μιτρόβιτσα του Κοσόβου.
Σχεδόν δεκατρία χρόνια μετά το τέλος του πολέμου στο Κόσοβο, η άλλοτε οικονομικά ευημερούσα πόλη στο βορρά εξακολουθεί να μοιάζει με σκιά του παλιού καλού εαυτού της.
Όπως οι ανθρώπινες σκιές που με βήμα κοφτό και ταχύ διασχίζουν την «κομμένη» στα δύο γέφυρα του Ίμπαρ- από τον αλβανικό στο σερβικό τομέα και αντίστροφα -αποφεύγοντας ακόμη και να διασταυρώσουν τα βλέμματά τους.
Όπως αναφέρει το ΑΜΠΕ, το χωμάτινο τείχος που τοποθέτησαν το 2011 οι Σέρβοι, ύστερα από μία μακρά περίοδο εντάσεων στην περιοχή, δίνοντας υπόσταση στο άλλοτε αόρατο σύνορο που τους χώριζε από τους Αλβανούς στη νότια πλευρά, είναι η τελευταία πινελιά στο σκηνικό διχασμού της Μιτρόβιτσα.
Διασχίζοντας τη γέφυρα, εντοπίζουμε το τεθωρακισμένο όχημα με τους Ιταλούς καραμπινιέρι, που μιλούν δυνατά και χειρονομούν σαν να θέλουν να «σπάσουν» την εκκωφαντική σιωπή μεταξύ Αλβανών και Σέρβων, και το τζιπ με τους άνδρες της αστυνομίας του Κοσόβου να παρακολουθούν σιωπηλά την κίνηση. Η παρουσία τους δεν αφήνει καμία αμφιβολία ότι οι σχέσεις των δύο κοινοτήτων ακροβατούν σε τεντωμένο σχοινί.
Στη Μιτρόβιτσα, η κάθε πλευρά έχει τα δικά της σύμβολα, τις δικές της σημαίες και ονομασίες δρόμων, τους δικούς της ήρωες. Ακόμη και οι τοίχοι έχουν τη δική τους ιστορία να διηγηθούν ανάλογα με το αν είναι χέρι Σέρβου ή Αλβανού αυτό που κρατά το σπρέι για να γράψει το μήνυμα.
Από τη μία τα συνθήματα του Vetevendosje, του πολιτικού κινήματος των Αλβανών που διατρανώνει το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση και από την άλλη τα πολυκαιρισμένα αυτοκόλλητα με τη μορφή του Βόισλαβ Σέσελι και άλλων Σέρβων υπερεθνικιστών ηγετών.
Ο επιβλητικός, μαύρος, ατσάλινος αετός (έμβλημα της αλβανικής σημαίας) που έχει στηθεί στο νότιο τομέα, λίγα μόλις μέτρα από τη γέφυρα, μοιάζει να κοιτά προς την απέναντι πλευρά, εκεί που το βλέμμα αυτού που καταφέρνει να "ρίξει" το τείχος από τα μπάζα διακρίνει μία «θάλασσα» από σερβικές σημαίες.
Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν τα μπουλούκια των νεαρών Σέρβων που ανεβοκατεβαίνουν την κεντρική οδό συζητώντας, σε ζωηρό τόνο, αλλά και μία ομάδα ηλικιωμένων, που αψηφώντας το τσουχτερό κρύο κάθεται στη μικρή πλατειούλα απέναντι από τη γέφυρα και κουνώντας επιδεικτικά το δάχτυλο πάνω από το φύλλο μιας εφημερίδας με τη μορφή του Νίκολιτς συζητά- μάλλον -για ένα θέμα που απασχολεί ιδιαίτερα τους Σέρβους αυτή την εποχή: την εθνική πλατφόρμα για το Κόσοβο.
Η επικοινωνία μαζί τους στην αγγλική μοιάζει «βουνό» γι' αυτό και απευθυνόμαστε σε μία νεαρή περαστική, τη Σνέζανα, η οποία δεν κρύβει την ικανοποίησή της για την κίνηση του Βελιγραδίου να υιοθετήσει την πλατφόρμα, που- μεταξύ άλλων -προβλέπει αυτονομία για το βόρειο Κόσοβο. «Επιτέλους, με το κείμενο αυτό θα προστατευτούν τα συμφέροντά μας» εκτιμά η νεαρή Σέρβα, η οποία, σε αντίθεση με πολλούς συνομήλικούς της, δεν σκοπεύει «για κανένα λόγο», όπως χαρακτηριστικά λέει, να φύγει. «Εδώ είναι οι φίλοι μου, η οικογένειά μου. Δεν πάω πουθενά και ας με έχει περιορίσει η πολιτική κατάσταση να κινούμαι σε...δυο δρόμους» τονίζει.
Στην άλλη πλευρά του ποταμού, οι Αλβανοί δεν φαίνεται να συμμερίζονται την ικανοποίηση των Σέρβων για την κίνηση αυτή του Βελιγραδίου. «Είναι για εσωτερική κατανάλωση το κείμενο αυτό» μας λέει νεαρός σερβιτόρος σε κεμπαμπτσίδικο της περιοχής.
«Το Βελιγράδι επιμένει σε ανεδαφικές λύσεις που μας δυσκολεύουν τη ζωή. Απ' ό,τι έχω διαβάσει στον Τύπο, δεν λέει τίποτα καινούργιο η πλατφόρμα τους. Τόσα χρόνια η ίδια η ιστορία» σημειώνει.
Οι εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις των δύο νέων αντικατοπτρίζουν σ' έναν βαθμό και τις διαφορές αντιλήψεων σε Βελιγράδι και Πρίστινα.
«Το σημαντικό με την πλατφόρμα είναι η ρητή διαβεβαίωση ότι η Σερβία δεν πρόκειται να αναγνωρίσει ποτέ τη μονομερώς ανακηρυχθείσα ανεξαρτησία του Κοσόβου» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Όλιβερ Ιβάνοβιτς, γενικός γραμματέας στο αρμόδιο για το Κόσοβο υπουργείο της σερβικής κυβέρνησης.
Σύμφωνα, ωστόσο, με τον ίδιο, πέραν των δικλείδων ασφαλείας που περιέχει η πλατφόρμα θα έπρεπε να θέτει σαφέστερα το ζήτημα των Σέρβων που διαβιούν στο νότιο Κόσοβο.
Από την άλλη πλευρά, ο αναλυτής στο Foreign Policy Club του Κοσόβου, αναγνωρισμένο «think-tank» με έδρα την Πρίστινα, Άρντιαν Αριφάι, θεωρεί, όπως λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, πως «η πλατφόρμα του Βελιγραδίου, δυστυχώς, επιβεβαιώνει ότι δεν υπήρξε καμία αλλαγή στην πολιτική του Βελιγραδίου και ότι η Σερβία εξακολουθεί να ενδιαφέρεται περισσότερα για τα εδάφη παρά για τους ανθρώπους».
Όπως τονίζει, «η αυτονομία για το βόρειο τμήμα του Κοσόβου είναι η χειρότερη δυνατή λύση για τους Σέρβους του Κοσόβου, η πλειοψηφία των οποίων μένει νότια του ποταμού Ίμπαρ και θα τεθεί έτσι εκτός αυτής της αυτόνομης περιοχής».
«Πληγή» που αιμορραγεί η ανεργία στους νέους
Μία βόλτα κατά μήκος του κεντρικού δρόμου που οδηγεί στη γέφυρα και μια- δυο κουβέντες με τους περαστικούς είναι αρκετά για να καταλάβει κανείς ότι πέραν του πολιτικού και εθνοτικού διχασμού, η φτώχεια και η ανεργία είναι οι μεγαλύτεροι «εχθροί» της Μιτρόβιτσα.
Ο συνδυασμός αυτών των προβλημάτων με την απουσία κάθε προοπτικής άμεσης οικονομικής ανάκαμψης της περιοχής καθιστούν από δύσκολη έως ανυπόφορη την καθημερινότητα πολλών πολιτών.
Το τείχος από χώματα και μπάζα στη βόρεια πλευρά της γέφυρας δεν χωρίζει μόνο τους ανθρώπους αλλά και τις οικονομίες των δύο κοινοτήτων της Μιτρόβιτσα, μιας πόλης οικονομικά ακμάζουσας στην κραταιή πρώην Γιουγκοσλαβία, όταν τα ορυχεία της Τρέπτσα δούλευαν νυχθημερόν εξασφαλίζοντας οικονομική ευμάρεια στους κατοίκους της περιοχής.
Οι απόφοιτοι των πανεπιστημίων της περιοχής, αντιμέτωποι με την ανεργία αλλά και την αβεβαιότητα για το μέλλον, εγκαταλείπουν την πόλη. Οι Αλβανοί αναζητούν μία καλύτερη τύχη στην πρωτεύουσα, Πρίστινα, ενώ οι Σέρβοι επιλέγουν ως λύση διαφυγής το Βελιγράδι και τα άλλα μεγάλα αστικά κέντρα της Σερβίας.
«Χωρίς δουλειά και με την ένταση που κατά καιρούς επικρατεί, η κατάσταση γίνεται ανυπόφορη. Τι να καθίσω να κάνω εδώ;» αναρωτιέται ο νεαρός Φατμίρ από την κοινότητα της νότιας όχθης.
«Δουλειά εδώ; Μάλλον θα αστειεύεστε. Έχω δίπλωμα ηλεκτρολόγου μηχανικού αλλά αναγκάζομαι να δουλεύω όπου βρω προκειμένου να εξασφαλίσω τα προς το ζην» σπεύδει να συμπληρώσει ο φίλος του.
Για πολλούς κατοίκους της Μιτρόβιτσα, το «κλειδί» για την οικονομική ανάπτυξη της περιοχής είναι η εδραίωση της ασφάλειας.
«Όσο η κατάσταση ασφαλείας παραμένει εύθραυστη, δεν υπάρχει προοπτική επενδύσεων εδώ» μας λέει νεαρός Σέρβος, που καθισμένος σε κεντρική καφετερία στο βόρειο τμήμα της πόλης προσπαθεί να δραπετεύσει από τα στενά σύνορα που τού έχει επιβάλλει η πολιτική κατάσταση, επικοινωνώντας με τους φίλους του στο εξωτερικό μέσω skype.
Τα λόγια του νεαρού Σέρβου επιβεβαιώνουν και οι κατά καιρούς τοποθετήσεις ειδικών που εκτιμούν πως «η έννομη τάξη και η οικονομική ανάπτυξη πάνε χέρι- χέρι», αλλά και μία εκτίμηση, πριν από χρόνια, του αμερικανικού Ινστιτούτου για την Ειρήνη ότι «καμία λύση για το Κόσοβο δεν μπορεί να είναι βιώσιμη χωρίς λύση στη Μιτρόβιτσα...».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου